Achterhoeker Uwland zet speciale Leicoma-varkens af in voormalig DDR

'Word onafhankelijk van marktprijzen en bepaal zelf de afzet'

Als enige varkenshouders ter wereld houden Wouter en Caroliene Uwland het met uitsterven bedreigde ras Leicoma. Ze hebben de afzet volledig in eigen hand. „Alsmaar klagen over de slechte varkensmarkt is zinloos. Wij zijn in 2018 overgestapt. We hebben eerst de afzet van de minder courante delen zoals de worst goed geregeld en zijn daarna pas opgeschaald", zegt Wouter.

In uitlopen bedekt met stro scharrelen groepen bijzonder grote vleesvarkens op het bedrijf van familie Uwland in het Oost-Duitse Gimritz. Wouter (39) en zijn vrouw Caroliene (42) Uwland streken hier, drie kwartier rijden van Leipzig in de deelstaart Saksen-Anhalt, in 2012 neer. Ze pachten sindsdien een voormalig staatsbedrijf uit de tijd van de DDR. De zes stallen zijn verouderd en stammen uit eind jaren 60 tot begin jaren 80.

Wouter Uwland groeide op in het Achterhoekse dorp Meddo. Zijn ouders hadden een gemengd bedrijf met 80 zeugen, 20 melkkoeien en 15 hectare grond; te klein om als toekomstbestendig bedrijf over te nemen. Nadat hij in 2006 de Hogere Agrarische School (HAS) in Dronten afrondde, werkte hij anderhalf jaar bij een zeugenhouder in Kraggenburg (FL). De ondernemende Achterhoeker huurde van eind 2007 tot 2012 vleesvarkensstallen in Flevoland. Hij en zijn vrouw Caroliene hielden na verloop van tijd 2.500 vleesvarkens op vier locaties. Ze verkochten destijds een deel van hun eigen varkensvlees onder de naam Polder Porque via hun eigen internetwinkel.

De familie vertrok in 2012 naar Oost-Duitsland omdat ze daar meer mogelijkheden zagen. Ze startten in 2012 met gangbare zeugen en hielden er op het hoogtepunt 600. De biggenmarkt zat de eerste jaren niet mee. Uwland piekerde destijds regelmatig hoe het anders kon. Toen hij in augustus 2018 met hersenvliesontsteking een week in het ziekenhuis lag, hakte hij de knoop door. „Ons rendement stond sinds de start in 2012 onder druk. We konden en wilden zo niet verder”, blikt hij terug. Uwland herstelde volledig van zijn hersenvliesontsteking en hield zich aan zijn eigen belofte: Het roer moest om.

Bedreigd ras

Eigenlijk wilde de familie het al langer anders aanpakken. Op een bijeenkomst voor varkenshouders in 2017 hoorde Uwland dat Duitsland nog slechts één bedrijf met Leicoma-zeugen telde. Dit bedrijf wilde stoppen. De vraag luidde of er een zeugenhouder was die de fokkerij serieus wilde oppakken.
Leicoma is een varkensras dat oorspronkelijk in de DDR werd gefokt. „Eind jaren 80, voor de val van de Berlijnse Muur in 1989 waren er nog 4.000 zeugen van dat ras. Een behoorlijk aantal in die periode.” Na de val van de muur kwamen West-Duitse fokkerijorganisaties met Piétrain-achtige rassen die per worp wel twee biggen meer produceerden. Gevolg was dat het ras in 2017 – een kleine dertig jaar na de val van de Muur – met uitsterven bedreigd werd.

Private investeerders

Uwland was direct enthousiast over Leicoma. „Het vlees is een stuk donkerder en iets vetter dan van gangbare rassen. Doordat er meer intramusculair vet in het vlees zit, heeft het een andere smaak. Het vlees is zo donker; het neigt bijna naar rundvlees. Ik zag direct kansen omdat ik mezelf hiermee kon onderscheiden.”

Hij wilde wel instappen. Maar banken wilden de overstap niet financieren: „Ze vroegen hoe we met minder gespeende biggen per zeug per jaar onze lening wilden terugbetalen.” Uwland legde uit dat hij het vlees voor een meerprijs wilde verkopen. ‘Kom maar terug wanneer je die meerprijs hebt laten zien’, hoorde hij vervolgens herhaaldelijk van banken.
De ondernemende Achterhoeker ging niet bij de pakken neerzitten. Hij zocht naar alternatieve financieringsmogelijkheden en vond private investeerders. „In maart 2018 waren er nog slechts 22 zeugen en 2 beren te koop van het ras. We hebben toen 6 zeugen gekocht”, blikt hij terug. De afgelopen jaren schaalde hij jaarlijks op. Hij en zijn vrouw houden nu 260 Leicoma-zeugen die middels KI geïnsemineerd worden, met vers en ingevroren sperma van hun eigen beren. „Met een bedreigd ras kun je met slechts 6 zeugen ook niet veel sneller opschalen”, verklaart hij.

Uwland heeft wel enig begrip voor de argwaan van banken: „De afgelopen jaren kostte het opschalen heel veel geld. We hopen dit jaar voor het eerst break-even te draaien. De investeringen in ons bedrijf moet je echt zien als investeringen voor lange termijn. Banken snappen dat niet of zien hiervan af vanwege grote risico’s.” Uwland is blij dat private investeerders het wel in hen zagen zitten. „Agrifirm heeft ons altijd goed ondersteund en doet dat nu nog steeds.” De namen van zijn andere private investeerders wil hij niet noemen omdat zij er geen ruchtbaarheid aan willen geven.

Niet inwisselbaar

Uwland verkocht zijn eerste varkensvlees in 2018 aan slagers. Daarnaast verkoopt hij sinds de start in 2018 vlees in zijn boerderijwinkel aan huis. „Het dorpje Gimritz waar we gevestigd zijn, telt amper 350 inwoners. Klanten die in onze boerderijwinkel kopen, komen niet uit Gimritz maar van verder weg. Zij komen speciaal voor ons vlees.” Halle, dat ruim 240.000 inwoners telt, is op 20 minuten afstand de dichtstbijzijnde stad. „In een stedelijker gebied zoals het Ruhrgebied of de Randstad heeft huisverkoop meer potentie”, geeft hij eerlijk toe. Uwland zet wekelijks zo’n 55 varkens af – een kleine 3.000 per jaar. Twee derde van de afzet gaat naar Edeka-franchisers. Een gedeelte gaat naar vijf of zes slagers en een deel naar mensen die zelf thuis slachten. Zij ontvangen een karkas die ze zelf verder verwerken. „Daar is in Duitsland ook een markt voor.” Ook verkoopt de familie sinds drie jaar varkensvlees vanuit haar eigen snackwagen die op kerstmarkten en bij supermarkten staat.

Uwland vreest niet dat Edeka-franchisers – veruit hun grootste afnemer – de samenwerking beëindigt: „Het grootste voordeel is dat we niet inwisselbaar zijn voor een andere leverancier. We zijn de enige varkenshouder die Leicoma-varkensvlees kan leveren. Sommige mensen houden voor de hobby één of twee Leicoma-varkens, maar er is geen enkele andere professionele varkenshouder die deze varkens ook houdt.”

Eerst worst verkocht

Bij de start van de eigen afzet verkocht Uwland bewust eerst de minder courante delen. Hier maakt hij onder meer worst van. „De edele delen voor een goede prijs verkopen kan iedereen die start met een eigen varkensconcept. Uiteindelijk is de vierkantsverwaarding het belangrijkste. De kunst is om incourante delen voor een goede prijs te verkopen. Vrijwel alle delen van het varken kun je in de worst verwerken. Zorg dat je eerst de worst voor een acceptabele prijs verkoopt en begin vervolgens pas met je eigen concept of opschalen van je eigen concept.” Dat raadt hij collega’s aan die de start van een eigen varkensconcept overwegen. „Varkens verzorgen kan iedere varkenshouder. De afzet goed regelen, is vele malen moeilijker maar veel belangrijker bij een eigen concept. Zo zijn tal van varkensvleesconcepten na een hoopvol begin gestopt omdat de afzet niet goed liep.”Uwland heeft zelfs afzet voor zijn varkenspoten. „Varkenspoten zijn in Aziatische landen populair om soep van te koken. Leipzig kent een wijk waar veel Vietnamezen en Chinezen wonen. Daar kan ik onze varkenspoten goed kwijt.”De varkenshouder houdt nu 260 zeugen en op een tweede locatie de bijbehorende 1.000 vleesvarkens. „Veel varkenshouders willen altijd maar groeien. Alles moet altijd maar goedkoper, efficiënter en groter terwijl de verdiensten achterblijven. Daar willen wij niet meer in mee. We hoeven niet per se te groeien. We willen pas groeien als het vlees is verkocht.”Hoewel hij zijn varkensvlees voor een acceptabele prijs verkocht, kampte Uwland met tegenslagen. „Door corona en de inflatie hadden we een tijdlang varkens over. We ontvingen hiervoor een iets betere prijs dan een ander, maar er moest wel geld bij. Aangezien onze varkens bijna 200 kilo wegen, trof dit ons extra hard. We hopen dit jaar voor het eerst geen verlies te maken, nadat we vijf jaar aan het voorfinancieren zijn geweest.

De komende jaren wil Uwland geen rode cijfers meer schrijven. „We pachten het zeugenbedrijf sinds 2012. We willen het binnen nu en vijf jaar kopen. Op onze tweede locatie houden we vleesvarkens. Die locatie is wel in eigendom.” Uwland streeft ernaar binnen nu en 25 jaar alles afgelost te hebben. „Het is niet de bedoeling dat ik op mijn 65e nog steeds gefinancierd zit. We hebben nu vijf jaar flink geïnvesteerd in onze zeugenstapel en in het vinden van afzet voor ons vlees. Het is tijd om hiervan de vruchten te plukken.”

Leicoma vlees staat bekend om z'n smakelijkheid. De worsten zijn goed gemarmeerd en dit geeft het vlees zijn unieke smaak. Daarnaast is het vlees mager en is duurzaam verwerkt. 

Bron: https://www.pigbusiness.nl/artikel/948507-pionier-uwland-zet-speciale-leicoma-varkens-voor-meerprijs-rechtstreeks-af-in-voormalig-ddr/